ทําไมเมืองมลายูอย่าง "ปาตานี" ต้องตกเป็นของสยาม ส่วนเมืองมลายูที่เหลือตกเป็นของอังกฤษและกลายเป็นส่วนหนึ่งของมาเลเซียในเวลาต่อมา... หนังสือเล่มนี้ไม่ได้มองเพียงสยามเป็น "ผู้กระทํา" และปาตานีเป็น "ผู้ถูกกระทํา" และไม่ได้มองการกระทําของสยามต่อปาตานีว่าเป็นไปเพื่อความก้าวหน้าและความมั่นคงของชาติตามที่มีคํากล่าวอ้าง แต่หนังสือเล่มนี้มุ่งก้าวให้พ้นกับดักคู่ตรงข้ามของประวัติศาสตร์ชาตินิยมสยามและปาตานี โดยพาผู้อ่านย้อนกลับไป 1 ศตวรรษก่อนการทํา "สนธิสัญญาแองโกล-สยาม 1909" อันเป็นช่วงเวลาที่ปาตานีถูกสยามแบ่งออกเป็น 7 หัวเมือง เพื่อชี้ให้เห็นการค่อย เปลี่ยนแปลงระลอกใหญ่ จนนํามาสู่การปักปันเส้นเขตแดนในเวลาต่อมา ความเข้าใจประวัติศาสตร์ที่หนังสือเล่มนี้ได้สร้างสรรค์ขึ้น เปิดโอกาสให้ผู้คนในสังคมไทยเกิดคําถามใหม่ ไม่ถูกจองจําไว้ด้วยความรักชาติแบบคับแคบ อันก่อให้เกิดโศกนาฏกรรมมาอย่างยาวนาน